Porto Riko’nun Enerji Mücadelesi: Kömür Santralinden Yenilenebilir Enerji Hedeflerine
Porto Riko, Karayipler’in güzellikleriyle dolu bir ada olsa da, burada yaşayanlar ciddi enerji ve çevre sorunlarıyla mücadele ediyor. Özellikle Guayama bölgesinde yaşayanlar, ada tek kömür santralinin çevreye ve sağlıklarına olan olumsuz etkilerinden doğrudan etkileniyorlar. Bu sorun, sadece hava ve su kirliliğiyle sınırlı kalmıyor, aynı zamanda bölge halkının sağlık koşullarını da tehdit ediyor. Porto Riko‘nun enerji sistemindeki bu karmaşık durum, uzun yıllardır süregelen ekonomik ve politik sorunlarla iç içe geçmiş durumda.
Guayama’da Kömür Santrali ve Sağlık Krizi
Guayama’da yaşayan Carmen Suárez Vázquez’in evinin hemen yanında bulunan Porto Riko’nun tek kömürle çalışan enerji santrali, bölgedeki en büyük kirlilik kaynaklarından biri. Bu santral, 12 kat yüksekliğinde bir kül yığınıyla çevrilmiş ve özellikle 2017’de Maria Kasırgası sırasında külün okyanusa ve çevreye yayılmasına neden olmuştu. Bu durum su ve hava kirliliğini artırırken, suçlamalar özellikle AES şirketine yöneliyor.
Santralin açıldığı 2002’den itibaren Guayama’da kanser olgularında gözle görülür bir artış yaşanıyor. 1990-2000 yılları arasında yılda ortalama 103 olan kanser vaka sayısı, 2022’de 209’a yükseldi. Üniversite araştırmaları, kanser, kalp hastalıkları ve solunum problemlerinin artışında bu santralin etkili olduğunu ve bunun çevresel adaletsizlik örneği olduğunu belirtti. Bölgede yaşayanların hemen hemen tamamı sağlıkla ilgili sorunlar yaşıyor; örneğin Suárez Vázquez kendisi, ciğer iltihabı nedeniyle hastaneye kaldırıldı ve solunum cihazı kullanmak zorunda kaldı.
Porto Riko’da Enerji Politikalarının Değişimi ve Kömür Santralinin Kapanma Tarihinin Uzatılması
2019 yılında Porto Riko, enerji sistemini daha ucuz, dayanıklı ve tamamen yenilenebilir kaynaklara dayalı hale getirme hedefiyle önemli adımlar atmıştı. Ancak bu hedefler siyasi değişiklikler ve dış etkenlerle sarsıldı. 2024 yılında, mevcut devlet yönetimi, kömür santralinin kapatılma tarihini ertelerek en az yedi yıl daha çalışmasına izin verdi. Ayrıca, adanın 2025 için belirlenen %40 yenilenebilir enerji hedefi iptal edildi.
Siyasi yönetim, yeni doğalgaz santrallerine onay vererek fosil yakıtlara dayalı enerji üretimini sürdürüyor. Bu kararlar, enerji arzında sürekliliğin sağlanması için gerekçelendiriliyor olsa da, bölgede temiz enerji yatırımlarının gelişmesini engelliyor ve halkın uzun vadeli sürdürülebilir bir enerji geleceğine ulaşmasını zorlaştırıyor.
Porto Riko’da Enerji Sorunları ve Yenilenebilir Enerji İmkânları
Porto Riko’nun elektrikte yaşadığı sorunların kökleri sadece doğal afetlere değil, aynı zamanda ekonomik ve siyasi tarihine dayanıyor. Ada, ABD’nin bir kolonisi olarak tam otonomiye sahip değil ve federal borç krizi nedeniyle mali kontrollerle sınırlanmış durumda. Bu durum, karar alma süreçlerini zorlaştırıyor ve yenilenebilir enerji projelerinin önünü tıkıyor.
Öte yandan, Porto Riko’da çatı tipi güneş enerjisi panelleri ve depolama sistemleri giderek yaygınlaşıyor. Yaklaşık 160.000 ev güneş paneline sahip ve 135.000’i depolama bataryası kullanıyor. Bu sistemler, sık sık yaşanan elektrik kesintileri sırasında hayati öneme sahip. Ancak, büyük ölçekli güneş enerjisi projelerinin inşası önünde mali engeller ve bürokratik zorluklar var.
Porto Riko’nun enerji geleceğine dair saptamalar ve öneriler ise şu şekilde sıralanabilir:
- Fosil yakıt tabanlı enerji üretiminin azaltılması: Kömür ve doğalgaz santrallerinin kademeli olarak kapatılması gereklidir.
- Yenilenebilir enerji projelerinin teşvik edilmesi: Büyük ölçekli güneş enerjisi tarlaları ve enerji depolama sistemlerinin yaygınlaşması önemlidir.
- Enerji altyapısının güçlendirilmesi: Elektrik dağıtım şebekesinin iyileştirilmesi, kesintilerin azaltılmasını sağlar.
- Halkın enerji bağımsızlığının desteklenmesi: Bireysel çatı güneş panelleri ve batarya sistemleri teşvik edilmelidir.
Ancak, tüm bu adımlar federal denetim ve yerel yönetimler arasındaki karmaşık ilişki nedeniyle şu anda sınırlı ilerleme gösterebiliyor. Porto Riko’nun enerji krizinin çözümü, ekonomik ve politik bağımsızlıkla doğrudan ilişkili olarak görülüyor.
Sonuç olarak, Porto Riko’da enerji ve çevre sorunları halkın yaşam kalitesini dramatik biçimde etkiliyor. Kömür santralinin kapatılmasının gecikmesi, halk sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerin devam etmesine yol açarken, yenilenebilir enerjiye geçiş için güçlü bir irade ve koordinasyon şart. Porto Riko’nun daha temiz, sürdürülebilir bir enerji geleceğine ulaşması, sadece enerji yatırımlarıyla değil, aynı zamanda ada halkının demokratik haklarına saygı ve ekonomik bağımsızlıkla mümkün olacaktır.
