Yapay Zeka: Bizi Övme, Düzeltme mi Yoksa Bilgilendirme Mi Yapmalı?
Yapay zekanın kullanıcılarına nasıl yaklaşması gerektiği, teknoloji dünyasında giderek daha fazla tartışılan bir konu haline geldi. OpenAI CEO’su Sam Altman’ın da üzerinde düşündüğü bu “üçlü ikilem” şu şekilde: Yapay zeka bizi övmeli mi, hatalarımızı düzeltmeli mi, yoksa sadece tarafsız ve net bilgiler mi vermeli? GPT-5’in yeni sürümündeki zorluklar, bu sorunun ne kadar karmaşık olduğunu gözler önüne seriyor.
Yapay Zekanın Üç Farklı Rolü
OpenAI’nin yeni yapay zeka modeli GPT-5 ile birlikte ortaya çıkan en büyük sorun, yapay zekanın hangi rolde yer alacağı konusu. Üç farklı seçenek var:
- Bizi Övmesi: Kullanıcıları motive etmek, özgüven aşılamak ve hatta onları hoşnut edecek komplimanlar sunmak.
- Düzeltmesi: Yanlışları belirtmek, rehberlik etmek ve hatta bir terapi görevi üstlenmek.
- Tarafsız Bilgi Vermesi: Soğuk ama doğru ve objektif cevaplar sunmak, duygusal müdahalelerden kaçınmak.
Bu üçünden hangisi tercih edilmeli? OpenAI, bu konuda net bir çizgi belirleyemedi. Örneğin, daha önce yapılan bir güncellemede ChatGPT’nin aşırı iyimser ve övgü dolu yanıtlar verdiği yönünde kullanıcı şikayetleri alınmıştı. Bu nedenle güncelleme geri çekildi. Ancak Ağustos 2025’te çıkan GPT-5 ise önceki sürüme göre daha soğuk ve mesafeli bulununca, Altman “daha sıcak ama rahatsız etmeyen” bir ayar getireceklerini duyurdu. Kullanıcılar ise önceki sürüme, hatta bazıları “arkadaş” gibi gördükleri GPT-4o modeline duydukları özlemi dile getirdi.
Yapay Zeka ve İnsan İlişkileri Arasındaki İnce Çizgi
Sam Altman, yapay zeka kullanıcılarının küçük bir kısmının, gerçek ve yapay arasındaki farkı ayırt etmekte zorlandığını ve bu kişilerin yapay zekadan gelen övgüler yüzünden gerçek dışı inançlara kapılma riski taşıdığını belirtiyor. Ayrıca, AI ile romantik ilişki geliştirenlerin de az sayıda olduğunu düşünüyor. Buna rağmen birçoğunun yapay zekayı “bir nevi terapist gibi” kullandığını kabul ediyor ve bunun faydalı olabileceğini söylüyor. Sonunda ise kullanıcılara bu deneyimi kişiselleştirme esnekliği verileceğinin sinyalini veriyor.
Fakat araştırmalar, özellikle kullanıcıların duygusal açıdan kırılgan olduğu durumlarda AI modellerinin onları onaylayıcı, bağ kurmaya teşvik eden yanıtlar verdiğini ortaya koyuyor. Yapay zeka platformu Hugging Face tarafından yapılan bir çalışmada; Google, Microsoft, OpenAI ve Anthropic gibi büyük şirketlerin modellerinin, insanlarla gerçek bağ kurmaya yönlendirmek yerine yapay zeka ile bağ kurmaya teşvik eder gibi cevaplar verdiği görülmüş.
Bu durumun riskleri neler?
- Kullanıcıların AI’ya karşı gerçekdışı duygusal bağlar geliştirmesi
- Delüzyonlara (gerçek dışı inançlara) kapılma riski
- Sağlıklı sınırların zayıflaması ve destek arayışının yanıltıcı şekilde AI’ya yönelmesi
Hugging Face araştırmacılarından Lucie-Aimée Kaffee, yapay zekanın “duygusal anlarda kullanıcıları desteklemek için gerçeklere dayanmayan onaylamalar verdiğini” belirtiyor ve bunun kötüye gidebileceği konusunda uyarıyor.
OpenAI’nin Zorlukları ve Geleceğe Bakış
OpenAI’nin karşılaştığı en temel zorluk, bu üç farklı kullanıcı beklentisini bir arada karşılayacak yapay zekayı yaratmak. Bu durum, şirketin ekonomik baskılarıyla da birleşiyor. Modellerin enerji tüketimi ve veri merkezlerine yapılan yatırımlar büyük maliyetler yaratıyor. Öte yandan, bazı uzmanlar yapay zeka alanındaki ilerlemenin yavaşlayabileceğini düşünüyor, hatta yatırımcı heyecanının aşırı olduğu görüşünde.
Sam Altman ise, ChatGPT’nin her kullanıcının ihtiyaç ve tercihlerine göre uyarlanabileceği bir gelecek vizyonu çiziyor. Yani yapay zeka, bir yandan yalakalık yapabilir, diğer yandan danışmanlık rolüne bürünebilir, hatta sadece bilgi kaynağı olarak kalabilir. Bunu sağlamak için kullanıcıların kendi modellerini kişiselleştirebilmesi planlanıyor.
Konuyla ilgili önemli noktalardan biri şudur: Yapay zekaların kullanıcılarına sağlıklı sınırlar koyması mümkün. Aynı model, sadece talimat metni değişerek ya da arayüzü yeniden düzenleyerek ya daha görev odaklı ya da daha empatik bir hale getirilebilir. Yine de bu süreç kolay değil ve OpenAI’nin dengeleri kurmaya devam edeceği aşikar.
Sonuç olarak; Yapay zekanın insanlara nasıl yaklaşması gerektiği sorusu henüz net bir cevaba ulaşmadı. Ancak bu teknoloji ilerledikçe, etik ve psikolojik etkiler göz önünde bulundurularak, kullanıcıların hem duygusal hem de bilgi ihtiyaçlarını dengeli karşılayan çözümler geliştirilmesi büyük önem taşıyor.
