Amerika’da Yapay Zekâ Düzenlemelerinde Yeni Dönem: FTC’nin Rolü ve Geleceği
Amerika Birleşik Devletleri’nde yapay zekâ teknolojilerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi konusunda önemli bir aktör olan Federal Ticaret Komisyonu (FTC), son dönemde büyük değişimlere sahne oluyor. Biden yönetimi altında yapay zekâyı kullanan şirketlere karşı sıkı önlemler alan FTC, tüketiciyi korumak amacıyla bazı şirketlere cezalar kesmiş ve yanlış beyanların önüne geçmiştir. Ancak, Trump yönetiminin yeni açıkladığı Yapay Zekâ Eylem Planı ile bu yaklaşımda önemli bir yumuşama bekleniyor.
FTC’nin Biden Dönemindeki Mücadeleleri
Görev süresi boyunca FTC, yapay zekâ şirketlerinin tüketiciyi yanıltan reklamları ve riskli teknolojik uygulamalarına karşı sert adımlar attı. Örneğin:
- Evolv adlı güvenlik şirketinin, yapay zekâ destekli güvenlik tarayıcılarının doğruluğunu abarttığı ortaya çıktı. Bu sistemler, bir öğrenciyi bıçakla yaralayan yedi inçlik bıçağı tespit edememişti.
- Intellivision adlı yüz tanıma teknolojisi şirketi, ürünlerinin cinsiyet ya da ırksal önyargı içermediği yönünde dayanaksız iddialarda bulunduğu için eleştirildi.
- “Yapay zekâ avukatı” gibi sahte vaatlerle dolandırıcılık yapan ve AI tarafından üretilen sahte ürün yorumları satan startup’lara karşı yaptırımlar uygulandı.
Bu örnekler, FTC’nin tüketici haklarını korumada nasıl aktif rol aldığını gösteriyor. Kurum, şirketleri yanlıştan caydırmakla kalmadı, aynı zamanda mağdurların zararlarını telafi edebilmeleri için de yasal yollar sundu.
Trump Yönetiminin Yapay Zekâ Politikalarında Yeni Yönelim
Trump yönetimi, geçtiğimiz yıl açıkladığı Yapay Zekâ Eylem Planı ile FTC’nin Biden döneminde aldığı önlemleri gözden geçireceğini duyurdu. Beyaz Saray, “gereksiz bürokrasi ve ağır düzenlemelerin” kaldırılacağını belirtirken, yapay zekâ inovasyonunu engelleyen yaptırımların geri çekilebileceğine işaret etti.
Buna ek olarak, federal yapay zekâ fonları, sıkı düzenlemeleri nedeniyle AI ile ilgili kısıtlamalar uygulayan eyaletlere sağlanmayacak. Bu durum, yapay zekânın daha hızlı benimsenmesini teşvik etmeyi amaçlıyor ancak aynı zamanda teknoloji kullanımı üzerindeki kontrol mekanizmalarını zayıflatabilir.
Ayrıca, FTC’nin bağımsız yapısı dönemi de tartışmaya açıldı. Trump’ın göreve dönüşüyle birlikte kurumun bazı Demokrat üyeleri görevden alındı. Bu durum, FTC’nin yapay zekâ alanında sıkı denetim yapma yetisini de sınırlandırıyor.
FTC’nin Yapay Zekâyı Denetleme Yaklaşımı ve Gelecekte Neler Değişebilir?
Eski FTC avukatı Leah Frazier’a göre, kurumun yapay zekâ şirketlerine karşı aldığı tutum, iki ana kategoriye ayrılabilir:
- Tüketiciyi Yanıltma ve Aldatma Davaları: Şirketlerin yapay zekâ ürünlerinin faydalarını ve doğruluğunu abartması veya gerçeği çarpıtması. Bu tür davalar siyasi olarak daha geniş destek görmektedir. Örneğin, Evolv ve Workado gibi şirketlerin doğrulamaya dayanmayan iddiaları FTC tarafından sıkça ele alınmıştır.
- Yapay Zekânın Sorumlu Kullanımıyla İlgili Davalar: Burada amaç, yapay zekânın topluma zarar vermesini önlemek. Örneğin, Rite Aid mağazalarında kullanılan AI yüz tanıma sistemlerinin özellikle kadınlar ve renkli bireyleri haksız yere suçlaması sonucu yaşanan mağduriyetler. FTC, bu tip hataları önlemeye yönelik adımlar atmış ve şirketin teknolojiyi kullanımını beş yıl boyunca yasaklamıştır.
Frazier, yeni FTC yönetimi ile ikinci kategoriye giren, yani yapay zekânın sorumlu kullanımıyla ilgili yaptırımların ciddi oranda azalabileceği uyarısında bulunuyor. Çünkü Trump yönetimi, yenilik hızını artırmak için denetimleri gevşetmek istiyor. Bu ise, yapay zekâ teknolojilerinin doğruluk, adalet ve kullanıcı güvenliği açısından risk taşımasına yol açabilir.
Özetle, Beyaz Saray’ın “önce dene” yaklaşımı, yapay zekânın yaygınlaşmasını hızlandırabilir fakat tüketiciyi koruyan kritik kontrolleri azaltabilir. Hem teknoloji şirketleri hem de kullanıcılar açısından, bu dengeyi yakalamak önümüzdeki dönemin önemli tartışma konularından biri olacak.
Gelecek yıllarda yapay zekâ denetimlerinde hangi stratejilerin benimseneceği, ABD’nin küresel AI yarışındaki konumunu da doğrudan etkileyeceği için dikkatle takip edilmesi gereken bir süreçtir.
